Ekşi maya (sourdough starter), un ve su karışımının doğal mayalar ve laktik asit bakterileri ile fermente edilmesiyle oluşan canlı kültürdür. Modern fırıncılıkta unutulan ekşi maya, son yıllarda el yapımı ekmek akımıyla yeniden popülerlik kazanıyor.
Ekşi Maya Nedir
Bileşimi
Doğal yabani mayalar (havanın, unun içinde)
Laktik asit bakterileri (probiyotik)
Un ve su karışımı
Yaşayan, nefes alan organizma
Faydaları
Ticari mayasız: Tamamen doğal
Daha iyi sindirilebilirlik: Fitik asidi parçalar
Uzun raf ömrü: Ekmek bayatlamaz
Zengin lezzet: Ekşimsi, karmaşık tat
Daha besleyici: Vitamin ve mineral emilimi artar
Başlangıç İçin Gerekli Malzemeler
Temel Malzemeler
500 gram tam buğday unu (veya çavdar unu)
500 gram beyaz un (ekmeklik veya çok amaçlı)
Klorlu olmayan su (filtreli veya kaynatılıp soğutulmuş)
Cam kavanoz (1 litre)
Temiz mutfak havlusu
Un Seçimi
Tam Buğday: Hızlı aktivasyon, yoğun besin
Çavdar: En hızlı başlangıç, güçlü bakteriler
Beyaz Un: Yavaş ama hafif tat
Karışım: %50 tam + %50 beyaz (dengeli)
7 Günlük Starter Hazırlama
1. Gün: Başlangıç
Akşam:
50 gram tam buğday unu
50 ml oda sıcaklığı su
Karıştır, kavanoza koy
Havlu ile ört
Sıcak yerde bırak (22-25°C)
2. Gün: İlk Besleme
Sabah: Herhangi bir aktivite görmeyebilirsiniz, normal.
Akşam:
50 gram karışımdan at (veya tut)
50 gram un ekle
50 ml su ekle
Karıştır ve beklet
3. Gün: Aktivite Başlangıcı
Sabah: Küçük baloncuklar görünebilir.
Akşam:
Yarısını at
50 gram un + 50 ml su ekle
Karıştır
Hafif kabarma başlar
4. Gün: Güçlenme
Sabah: Belirgin baloncuklar, hafif ekşi koku.
Akşam:
Yarısını at
50 gram un + 50 ml su
Daha aktif fermentasyon
5-6. Gün: Olgunlaşma
Günde 2 kez besleme:
Sabah: Yarısını at, besle
Akşam: Yarısını at, besle
Hacim 2 katına çıkmalı (4-6 saat içinde)
7. Gün: Test ve Kullanım
Hazır Olma Testi:
Hacim 2 katına çıkıyor mu?
Baloncuklar bol ve düzenli mi?
Hoş ekşi koku var mı?
Bir kaşık su bardağında yüzüyor mu?
Besleme Rutini
Günlük Kullanım (Aktif Starter)
Sabah:
30 gram starter al (ekmek için kullan)
Kavanozda 30 gram kalır
30 gram un + 30 ml su ekle
4-6 saat sonra kullanıma hazır
Buzdolabı Saklama (Haftalık)
Haftada 1 kez:
Buzdolabından çıkar, oda sıcaklığına getir
Yarısını at
Besle (50g un + 50ml su)
2-3 saat bekle
Tekrar buzdolabına
Uzun Süre Saklamak
1-2 Ay Ara:
Buzdolabında her 2 haftada bir besle
Veya starter'ı kurutarak sakla
Starter Bakımı ve Güçlendirme
Sağlıklı Starter Belirtileri
Hoş ekşi, yoğurtumsu koku
Bol baloncuklar
Kremsi, düz kıvam
4-6 saatte 2 kat kabarma
Zayıf Starter Güçlendirme
Belirtiler: Yavaş kabarma, az baloncuk
Çözüm:
Günde 2-3 kez besleme (3 gün)
Tam buğday unu kullan
Daha sıcak ortam (25°C)
Daha fazla starter at (sadece 20g tut)
Aşırı Ekşi Starter
Belirtiler: Çok keskin sirke kokusu, gri su tabakası
Çözüm:
Gri suyu dök
Daha sık besle (günde 2-3 kez)
Un oranını artır
Yaygın Sorunlar
Küf Oluşumu
Belirtiler: Pembe, turuncu, siyah lekeler
Neden: Kirli ekipman, uzun ihmal
Çözüm: At ve yeniden başla
Hiç Kabarma Yok
Nedenler: Klorlu su, eski un, çok soğuk
Çözüm: Filtreli su, taze un, ısı artır
Çok Hızlı Kabarıp İniyor
Neden: Az un, çok sıcak
Çözüm: Besleme oranını artır, serin yere taşı
Su Ayrışması (Hooch)
Belirtiler: Üstte koyu gri su
Neden: Açlık, az besleme
Çözüm: Karıştır veya dök, hemen besle
Ekşi Maya ile Ekmek Yapımı
Temel Ekşi Maya Ekmeği
Malzemeler:
100 gram aktif starter (beslenmişten 4-6 saat sonra)
350 ml su
500 gram ekmeklik un
10 gram tuz
Kısa Süreç:
Starter + su karıştır
Un ekle, karıştır, 30 dk beklet
Tuz ekle, yoğur (10 dk)
4-6 saat mayalan (her saat katla)
Şekillendir, 2-12 saat son mayalan
230°C fırında 40 dk pişir
Atık Starter Kullanımı
Her beslemede atılan starter değerli malzemedir, tarifler deneyerek değerlendirebilirisiniz.
Her starter benzersiz karakter geliştirir
Yaşı ilerledikçe lezzet derinleşir
Yıllarca, hatta nesiller boyu yaşayabilir
Bu canlı kültür hazırlama süreci, el yapımı ekmeğin temelini oluşturarak kimyasal mayadan bağımsız, geleneksel fırıncılık deneyimi sunuyor.
