Son yıllarda hem dünyada hem de Türkiye’de ilaçların reçetesiz ve bilinçsiz kullanımında ciddi bir artış yaşanıyor.
Yeşilay Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Çiğdem Karakükcü, yaptığı değerlendirmede şu uyarılarda bulundu:
“Tedavi amaçlı reçete edilen ilaç ve takviye ürünlerin kontrolsüz ve gelişigüzel kullanımı toplum sağlığı için ciddi riskler oluşturuyor. İlaçların kullanım gerekliliği dozu ve süresinin ilgili hekimler tarafından belirlenmesi ve takip edilmesi gerekiyor. Bir kısım özel renkli reçete ile alınabilen, daha hassas takipli ürünlerin yüksek bağımlılık yapıcı özellikte olduğunu akılda tutmak gerekli. Bu ilaçların kullanımının her aşamasında doktor önerisi alınmalıdır.”
Mevcut durumla birlikte, sürdürülebilir ve bütüncül iş birlikleriyle çözüm önerilerinin de ele alındığı çalıştayda, kritik başlıklar ortaya konuldu. Karakükcü, “Sorunların ve çözüm önerilerinin masaya yatırıldığı çalıştayımızı tamamladık. Bundan sonraki süreçte kurulacak çalışma grupları ile ilacın kötüye kullanımına dair önleme, müdahale ve yürütülecek politikalar hakkında önemli çıktılar oluşturmayı hedefliyoruz bu konuda hem Yeşilay bilim kurulumuzdaki hem de sahadan farklı branş meslektaşlarımızdan destek ve katkı alacağız” şeklinde konuştu.
YEŞİLAY BİLİM KURULU’NDAN ÇOK BOYUTLU VE BÜTÜNCÜL MÜCADELE
Çalıştay başlıklarından birisi olan endikasyon dışı ilaç kullanımının uygulama ve denetim süreçlerine dikkat çeken Karakükcü, “Tıbbi endikasyondan, ilacın reçetelendirilmesi, temini ve süreçlerin takibine kadar her basamağın daha güvenli ve etkin olmasını hedefleyerek bu çalıştayı gerçekleştirdik. Ortaya çıkan saha yansımaları ve ihtiyaçlarına göre başta bağımlılık potansiyeli yüksek, tüm ilaçların kontrolsüz kullanımını en aza indirmek üzere projeler geliştirmeyi hedefliyoruz. Bu konuda sağlık çalışanlarının bağımlılık yapıcı ilaçlar konusunda farkındalıklarının artırılması da önemli bir husus.” dedi.
"BU BİLGİLER HAYATİ ÖNEM TAŞIYOR"
Prof. Dr. Çiğdem Karakükcü “Öte yandan toplumun genelinde ‘doktor verdiyse zararsızdır’ algısının kabul gördüğü ve ilaçların kullanım süresi, dozu ve yöntemi konusunda bilgi eksikliklerinin yaygın olduğunu gözlemliyoruz. Hastalar ve danışanlarımız, ‘reçeteli ilaç zararsızdır’ yanılgısıyla bu ilaçları uzun süre ve yanlış dozda kullanabiliyor, kendi öngörüleriyle tekrar kullanıyor, hatta tavsiyede bulunuyor. Sağlık çalışanlarına yönelik eğitimlerin artırılması ve danışanlara ilaçların kullanım süresi, şekli ve olası riskleri hakkında daha etkin bilgilendirme yapılması hayati önem taşıyor” diyerek, ‘İlaçların Kötüye Kullanımı Çalıştayı’ kapsamında dikkat çeken önerileri aktardı:
Çalıştaydan Çıkan Kritik Bulgular:
Sentetik ilaçların kötüye kullanım sıklığı, diğer psikoaktif maddeler arasında ikinci–üçüncü sıraya yükselmiştir.Endikasyon dışı reçetelendirme uygulamaları ve mevzuat eksiklikleri bağımlılık riskini artırmaktadır.Toplumda yaygın olan “reçeteli ilaç zararsızdır” algısı hem yanlış hem de tehlikelidir.Sağlık çalışanlarının bağımlılık yapıcı ilaçlar konusunda farkındalık düzeyinin yükseltilmesi acil bir ihtiyaçtır.Hastaların ilaçların önerilen kullanım süresi, dozajı ve olası riskleri hakkında kapsamlı şekilde bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Yeşilay Bilim Kurulu’ndan Politika Önerileri
Tedavi süreçlerinin kişiselleştirilmesi: Çocuk, ergen ve yaşlı popülasyon için özel protokoller oluşturulmalıdır.Veriye dayalı politika geliştirme: Klinik ve epidemiyolojik araştırmaların sayısı artırılarak elde edilen bulgular ilgili kurumlarla düzenli paylaşılmalıdır.Sürekli eğitim ve farkındalık programları: Gençler, aileler ve sağlık profesyonellerine yönelik düzenli ve güncel eğitim faaliyetleri planlanmalıdır.Toplumsal önleme stratejileri: Spor, sanat ve okul tabanlı projelerle risk altındaki gençlerin korunması sağlanmalıdır.Arz kontrolü ve denetim: Sahte ve kaçak ilaç üretimine karşı denetimler sıkılaştırılmalı; eczacı ve hekimlerin bu sürece aktif katılımı teşvik edilmelidir."ŞİFA ARARKEN SAĞLIĞIMIZDAN OLMAYALIM"
Yeşilay Bilim Kurulu, ilaçların bilinçsiz kullanımına karşı çok boyutlu ve bütüncül bir mücadele çağrısı yapıyor: “Şifa ararken sağlığımızdan olmayalım. İlacı yalnızca doktor önerisi ve kontrolünde, reçeteye uygun kullanmak, bağımlılığa karşı en güçlü korunma yoludur.”
