Avrupa'da nüfus yapısı hızla değişiyor. İnsanlar daha uzun yaşıyor ama genç nüfus aynı hızda artmıyor. Bu da haliyle emeklilik sistemlerini ciddi bir baskı altına sokuyor.
AB'nin projeksiyonlarına göre, bugün 451 milyon olan toplam nüfusun 2070'te 432 milyona düşmesi bekleniyor. Yani kıtada nüfus hem yaşlanıyor hem de küçülüyor. Şu anda Avrupa'da her dört kişiden biri 65 yaşın üzerinde ve bu oran her yıl biraz daha yükseliyor.
'70 YAŞINDA EMEKLİLİK' ARTIK MASADA
Almanya başta olmak üzere pek çok Avrupa ülkesinde 'emeklilik yaşı artsın mı?' tartışmaları giderek sertleşiyor. Almanya'da başlayan bu tartışma kısa sürede diğer Avrupa ülkelerine de yayılmış durumda.
Temel kaygı belli: Emekli sayısı hızla artarken bu sistemi finanse edecek çalışan sayısı giderek düşüyor. Örneğin bugün Almanya'da bir emekliyi finanse etmek için iki çalışan bulunuyor, ancak bu oranın gelecekte daha da kötüleşeceği tahmin ediliyor.
BÜTÇELER ALARM VERİYOR: DEVLET KATKISI PATLADI
Kıta genelinde hükümetler, emekli maaşlarındaki artan yükü vergi gelirleriyle kapatıyor.
Almanya'da emeklilik sistemine yapılan devlet katkısı bu yıl 100 milyar euroyu aştı. 2040'a gelindiğinde bu rakamın 150 milyar euroyu geçmesi bekleniyor.
Benzer bir tablo İspanya'da da yaşanıyor. Ülke, düşük doğurganlık oranı nedeniyle önümüzdeki yıllarda finansman açığının en hızlı büyüdüğü ülkelerden biri olacak. Hatta uzmanlara göre İspanya, yakında Avrupa'nın 'en pahalı' emeklilik sistemine sahip ülkesi hâline gelebilir.
İSVEÇ VE BALTIK ÜLKELERİ FARKLI BİR YOL SEÇTİ
Kimi ülkeler ise sistemi tamamen değiştirmeyi tercih etti. İsveç ve Baltık ülkelerinde 'ne kadar prim, o kadar maaş' modeli uygulanıyor. Bu yaklaşımda çalışan ne kadar para yatırırsa emeklilikte o kadar gelir alıyor.
PORTEKİZ'DE EMEKLİLİK YAŞI OTOMATİK ARTIYOR
Portekiz'in modeli de dikkat çekici. Ülkede yaşam beklentisi her arttığında çalışma süresi buna paralel olarak uzuyor. Bu nedenle Portekiz'de emeklilik yaşı bugün 66 yıl 7 aya çıkmış durumda.
Covid döneminde yaşam beklentisi düşünce emeklilik yaşının da geçici olarak düşmüş olması, sistemin otomatik işleyişinin somut bir örneği.
İSVİÇRE SINIRI AŞMADI
İsviçre'de ise durum farklı. Halk, 2017'de yapılan referandumda emeklilik yaşının 66'ya yükseltilmesini reddetmişti. Yani 65 yaş sınırı hâlâ korunuyor.
GELİR KAYBI BÜYÜYOR: EMEKLİLİKTE YOKSULLUK RİSKİ
Uzmanların en çok uyardığı konulardan biri de bu. Daha uzun çalışılmadığı ya da özel tasarruf yapılmadığı sürece, Avrupa'da emekli maaşlarının çalışma dönemine göre ciddi şekilde düşeceği öngörülüyor.
OECD'ye göre Avrupa'da ortalama gelirli bir çalışan emekli olduğunda kazancının yaklaşık yüzde 61'ini alıyor. Bu da kişinin gelirinin üçte birinden fazlasını kaybetmesi anlamına geliyor.
DÜNYADA EN GEÇ EMEKLİ OLUNAN 10 ÜLKE
Danimarka: 70
Avustralya: 67
Yunanistan: 67
ABD: 66,6
İspanya: 66,5
Portekiz: 66,3
Almanya: 66
Kıbrıs: 65,5
Arnavutluk: 65
Avusturya: 65
