Sıfır Atık Vakfı öncülüğünde, Sıfır Atık Hareketi'nin küresel öncüsü ve Sıfır Atık Vakfı Onursal Başkanı Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin himayelerinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı ve Birleşmiş Milletler (BM) iş birliğiyle düzenlenen Uluslararası Sıfır Atık Forumu'nun çıktılarını oluşturan 'İstanbul Deklarasyonu' yayınlandı.
İstanbul, 17-19 Ekim 2025 tarihleri arasında 'Sıfır Atık Hareketi: İnsan, Mekân, Dönüşüm' temasıyla düzenlenen Uluslararası Sıfır Atık Forumu'na ev sahipliği yaptı.
Üç gün boyunca dünyanın dört bir yanından gelen uzmanlar, akademisyenler, politika yapıcılar ve sivil toplum temsilcileri, sürdürülebilir gelecek için ortak bir vizyonu şekillendirmek üzere bir araya geldi.
Galata Kulesi'ne yansıtıldı: Emine Erdoğan'dan dikkat çeken mesaj
Sıfır Atık vizyonu: Türkiye'nin küresel çevre ahlakına katkısı
Galata Kulesi'nde Sıfır Atık renkleri! Vatandaşlar ilgiye takip etti
Forumun sonunda kabul edilen 'Sıfır Atık İstanbul Deklarasyonu', küresel çevre politikalarına yön verecek yeni bir yol haritası olarak tarihe geçti.
KÜRESEL TAAHHÜDÜN YENİ DİLİ
Deklarasyon, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun '2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi'ni İlerletmek İçin Sıfır Atık Girişimlerinin Teşviki' kararında yer alan ilke ve değerlerle tam uyum içinde hazırlandı.
KATILIMCILAR, PARIS ANLAŞMASI'NDAN BASEL
Sözleşmesi'ne, Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi'nden Habitat III kapsamında kabul edilen Yeni Kentsel Gündem'e kadar uzanan tüm temel uluslararası belgeleri referans alarak, sıfır atık ilkesinin yalnızca bir çevre politikası değil, yaşam biçimi dönüşümü olduğunu vurguladı.
Deklarasyonda, 2030 Gündemi'nin özellikle 12. Amaç - Sorumlu Üretim ve Tüketim hedefine ulaşmak için ulusal ve yerel düzeyde daha kararlı adımlar atılması gerektiği vurgulandı.
Katılımcılar, kaynakların verimli kullanıldığı, biyolojik çeşitliliğin korunduğu ve çevresel etkilerin minimize edildiği yeni bir üretim-tüketim paradigmasının kaçınılmaz olduğunu belirtti.
ŞEHİRLER VE TOPLUMLAR İÇİN YENİ BİR VİZYON
Birleşmiş Milletler'in 2016 yılında Quito'da kabul ettiği Yeni Kentsel Gündem'in sürdürülebilir şehirler hedefi doğrultusunda, deklarasyon; doğal kaynakları koruyan, karbon ayak izini azaltan, döngüsel ekonomiyi merkezine alan yerleşim modellerinin önemini yeniden teyit etti.
Sıfır Atık Vakfı öncülüğünde yürütülen forumda, şehirlerin sadece atık yönetimiyle değil, aynı zamanda yenilikçi üretim modelleri, sivil toplum iş birlikleri ve özel sektör ortaklıklarıyla dönüşmesi gerektiği vurgulandı.
Forum katılımcıları, 'çevresel sürdürülebilirliğin sosyal refahın ayrılmaz bir parçası' olduğu görüşünde birleşti.
Eylem Odaklı 6 Temel İlke İstanbul Deklarasyonu, ülkeleri ve kurumları eyleme çağıran altı temel ilkeyi ön plana çıkardı:
1. Stratejik ivmenin korunması: Küresel Sıfır Atık Girişimleriyle uyumlu biçimde, sürdürülebilir kalkınma hedefleri ve yeni kentsel gündemle bütünleşik bir yol haritası oluşturulması.
2. Kurumsal bilgi birikiminin güçlendirilmesi: Ulusal Odak Noktalarının aktif rol üstlenerek politika uygulamalarını izleme ve raporlama sorumluluğunu üstlenmesi.
3. İklim eylemleriyle bütünleşme: 11, 12, 13, 14 ve 15 numaralı sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle doğrudan ilişkili sıfır atık projelerinin hızlandırılması.
4. Akıllı şehirler yaklaşımı: UN-Habitat öncülüğündeki 'Waste Wise Cities' girişimiyle eşgüdümlü şekilde akıllı ve çevre dostu kent modellerinin yaygınlaştırılması.
5. Uluslararası finansman ve iş birlikleri: Dünya Bankası, Asya Kalkınma Bankası ve diğer kurumlarla yeni yeşil finansman mekanizmalarının geliştirilmesi.
6. Kapsayıcı katılım: Sivil toplum, özel sektör ve gençlik odaklı girişimlerin sıfır atık politikalarına aktif katkısının teşvik edilmesi.
Deklarasyon, bu taahhütlerin yanı sıra, çevresel adaletin güçlendirilmesi, kadınların ve gençlerin dönüşüm süreçlerine aktif katılımı, yeşil teknolojilerin ve döngüsel ekonominin desteklenmesi gibi öncelikli alanlara da dikkat çekti.
'KÜRESEL DÖNÜŞÜMÜN YENI MERKEZI İSTANBUL'
Sıfır Atık Vakfı Başkanı Samed Ağırbaş, İstanbul Deklarasyonu'nun yalnızca bir sonuç belgesi değil, aynı zamanda 'İnsanın doğayla kurduğu ilişkiyi yeniden tanımlayan bir dönüşüm manifestosu' olduğunu belirtti.
Ağırbaş; 'Dünya, insanın tüketim alışkanlıklarını dönüştürmesiyle nefes alabilir. İstanbulDeklarasyonu, uluslararası çevre politikalarının geleceğini şekillendirecek bir uzlaşma metnidir. Forumda ortaya konan fikirler, 2026 yılında BM Genel Sekreteri tarafından sunulacak Sıfır Atık Raporu'na doğrudan temel oluşturacaktır.' dedi.
DÖNÜŞÜMÜN MERKEZI: İNSAN VE SORUMLULUK
Deklarasyonun ruhunu özetleyen en güçlü ifade, insanı merkeze alan bir dönüşüm vizyonu oldu.
Katılımcılar, sıfır atık anlayışının yalnızca teknik bir süreç değil, bireylerin ve toplumların değer dünyasında köklü bir değişim anlamına geldiğini vurguladı.
KÜRESELDEN YERELE ORTAK SÖZ
Sıfır Atık İstanbul Deklarasyonu 2025, yalnızca bir belge değil; dünyanın dört bir yanında yükselen çevresel farkındalığın somut bir ifadesi olarak görülüyor.
Katılımcılar, 'her atığın bir değeri, her bireyin bir sorumluluğu olduğu' bilinciyle hareket ederek, ortak bir iradeyi küresel düzeyde yeniden teyit etti.
Sıfır Atık Vakfı'nın öncülüğünde, Türkiye'nin çevre politikalarındaki liderlik rolünü pekiştiren bu deklarasyon; sürdürülebilir kalkınmanın kalbinde sıfır atık yaklaşımının yer aldığı yeni bir çağın başlangıcını simgeliyor.
BM RAPORU'NA İLHAM OLACAK
Uluslararası Sıfır Atık Forumu'ndan çıkan sonuçlar, sadece yerel taahhütleri güçlendirmekle kalmayacak aynı zamanda BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in 2026 yılında sunacağı 'Sıfır Atık Raporu'na da doğrudan temel teşkil edecek. Uluslararası Sıfır Atık Forumu sonucunda yayınlanan İstanbul Deklarasyonu, 18 Ekim 2025
tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti'nin İstanbul şehrinde kabul edilerek, küresel sıfır atık vizyonunda yeni bir dönüm noktası olarak tarihe geçti.
SIFIR ATIK HAREKETİ
Sıfır Atık Hareketi, 27 Eylül 2017'de Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin himayesinde başladı.
BM Genel Kurulu'nda 14 Aralık 2022'de Türkiye'nin ana sunuculuğunda, 105 ülkenin de ortak sunucu olduğu 'Sıfır Atık' kararı oylamayla kabul edildi ve 30 Mart, 'Uluslararası Sıfır Atık Günü' ilan edildi.
30 Mart 2023'te BM Genel Kurul Salonu'nda yapılan ilk 30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü etkinliğinde ana konuşmacı Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi oldu. Bu etkinlikte BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 'BM Sıfır Atık Yüksek Düzeyli Şahsiyetler Danışma Kurulu'nun kurulacağını duyurdu ve Sayın Emine Erdoğan
Hanımefendi'ye başkanlık teklif etti. Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi, bu teklifi kabul ederek 12 Nisan 2023'te resmen kurulan kurulun başkanlığını üstlendi.
BM 78. Genel Kurulu kapsamında Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin öncülüğünde New York'taki Türkevi'nde 'Küresel Sıfır Atık Hareketine Doğru' etkinliği düzenlendi. Etkinlikte Cumhurbaşkanı Erdoğan, 'Küresel Sıfır Atık İyi Niyet Beyanı'na ilk imzayı attı.
