Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki ayrışma derinleşiyor. AB’nin iki ana eksen ülkesi Almanya ve Polonya arasında İkinci Dünya Savaşı’nın gölgesinde kalan tarihi bir hesaplaşma yeniden alevlendi.
İŞGALİN FATURASINI ÖDEYİN
Polonya, Nazi Almanyası’nın 86 yıl önceki işgalinin yıldönümünde, savaşta uğradığı kayıplar için Almanya’dan 1,3 trilyon dolarlık devasa bir savaş tazminatı talebini resmi olarak masaya yatırdı.
Polonya Cumhurbaşkanı Karol Nawrocki, bu talebin iki ülke ilişkileri için ‘adaletin tesisi’ şartı olduğunu vurguladı.
1 Eylül’de Nazi Almanyası’nın Polonya’yı işgalinin 86’ncı yıldönümünde düzenlenen anma töreninde konuşan Polonya Cumhurbaşkanı Karol Nawrocki, Almanya’nın tarihi mesuliyetlerini yerine getirmesi gerektiğini söyledi. Nawrocki, “Batı komşumuzla iyi ilişkiler kurabilmek için, adaletin tesis edilmesi şarttır” ifadelerini kullandı.
ALMANYA EKONOMİSİNİ SARSACAK 1.3 TRİLYONLUK TALEP
Polonya’nın bu çağrısı ilk kez yapılmış bir girişim değil....
Eylül 2022’de Varşova yönetimi, Almanya’dan yaklaşık 1,3 trilyon dolar (yaklaşık 6,2 trilyon PLN) tutarında savaş tazminatı talep etmişti.
Polonya, talebini destekleyen 3 ciltlik rapor yayımlamıştı.
Almanya ise 1953 ve 1990 yıllarındaki anlaşmalara işaret ederek bu talebi kesin dille reddetti.
BERLİN’İN ELİNİ GÜÇLENDİREN KARAR
Almanya’nın en güçlü argümanı, 23 Ağustos 1953 tarihinde Sovyet tesirindeki Polonya Halk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu’nun aldığı “tazminattan feragat” kararı. Berlin yönetimi bu kararı elinde hukuki dayanak olarak tutuyor.
Fakat Polonya tarafı farklı bir tablo çiziyor.
Varşova yönetimi, 2022’de yayımlanan resmi belgelerde, 1953 kararının Sovyet baskısı altında alındığı, 1952 Anayasası’na aykırı olduğu ve yalnızca Doğu Almanya’yı kapsadığı, Batı Almanya ya da birleşmiş Almanya için bağlayıcı olmadığını ileri sürüyor.
ALMANYA’NIN GÜVENDİĞİ ANLAŞMADA POLONYA’NIN İMZASI YOK
Almanya’nın dayandığı bir diğer hukuki zemin, 12 Eylül 1990 tarihli “2+4 Anlaşması”.
Doğu Almanya, Batı Almanya, ABD, Fransa, İngiltere ve SSCB tarafından imzalanan anlaşma ile Almanya birleşti, sınırları kesinleşti ve taraflar yeni tazminat taleplerinin olmayacağı konusunda mutabık kaldı.
Berlin yönetimi, bu anlaşmayı temel alarak Polonya’nın taleplerini geçersiz sayıyor. Lakin Polonya, anlaşmanın imzacısı olmadığını vurguluyor ve yükümlülüklerin kendisini bağlamadığını öne sürüyor.
SOVYET İŞGALİ TARTIŞMASI
Tarihİ arka plan, iki AB ülkesi arasındaki gerilimi daha da karmaşık hale getiriyor.
1 Eylül 1939’da Almanya’nın Polonya’yı işgalinin hemen ardından, 17 Eylül’de Sovyetler Birliği doğudan saldırmış ve Polonya topraklarını paylaşmıştı.
Nürnberg yargılamaları sırasında da ortaya çıkan belgeler, Molotov-Ribbentrop Paktı ile Polonya’nın Almanya ve SSCB arasında bölündüğünü ortaya koymuştu.
Buna rağmen Polonya, bugün yalnızca Almanya’dan tazminat talebinde bulunuyor.
