İthalat Artıyor, Üretim Baskı Altında:
Türkiye'de üreticiler, ithalat lobisinin güçlendiğini ve ithalat yapan firmaların daha fazla kâr ettiğini belirtiyor. Buna karşın imalat sektörü maliyet baskısı nedeniyle üretimin giderek zorlaştığını vurguluyor.
Dış Ticaret Açığı Büyüyor:
2024 Ekim'de 29,4 milyar dolar olan ithalat, 2025 aynı dönemde 31,4 milyar dolara yükseldi.
Dış ticaret açığı ise %24 artışla 5,9 milyar dolardan 7,4 milyar dolara çıktı.
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı Geriledi:
İhracatın ithalatı karşılama oranı son bir yılda %79,8'den %76,5'e düştü.
Bu durum, ihracatın artış hızının ithalatın gerisinde kaldığını gösteriyor.
İthalatı Sürükleyen Başlıca Kalemler:
Özellikle kıymetli taşlar (altın), otomotiv, elektrikli makineler, makine-teçhizat ve bakır ithalatı güçlü şekilde yükseldi.
Örneğin altın ithalatı 4,2 milyar dolar, otomotiv 4 milyar dolar arttı.
Enerji Faturası Düştü Ama Açığı Kapamaya Yetmedi:
Mineral yakıtlar (enerji ithalatı) düşmüş olsa da, iç talep kaynaklı altın ve otomotiv ithalatındaki yükseliş bu avantajı gölgeledi.
İthalat yapanın kara geçtiğini ifade eden üreticiler, üretimin giderek zorlaştığını ve üretim yapamaz hale geldiklerini belirtiyor. İSO üyeleri ile İTO üyelerinin bir karşılaştırmasını yapan sanayi üreticileri, ithalatçıların baskısının giderek arttığını vurguluyor.
Türkiye'de hemen her kalemde ithalat yapılıyor. Makarna, bulgur, mercimek gibi temel gıda maddelerindeki ithalat artıyor. İthalatı artan diğer ürünler arasında kıymetli taşlar 4,2 milyar dolar, motorlu kara taşıtları 4 milyar dolar, elektrikli makina ve cihazlar: 1,7 milyar dolar, kazan ve makine: 1,1 milyar dolar, bakır ise 1,1 milyar dolar seviyesine ulaştı.
İthalattaki artış, TİM'in ihracat rakamlarının açıklandığı toplantıda da gözler önüne serildi. Ticaret Bakanı Ömer Bolat tarafından kamuoyu ile paylaşılan 2025 yılı Ekim ayına ilişkin dış ticaret verileri, ekonomideki gidişata dair önemli sinyaller verdi. Açıklanan rakamlar, özellikle ithalatta yaşanan artışın dış ticaret açığı üzerindeki baskıyı artırdığını ve ekonominin en kritik göstergelerinden biri olan ihracatın ithalatı karşılama oranında gerileme yaşandığını net bir şekilde ortaya koydu.
Bakan Bolat'ın paylaştığı verilerin detaylarına göre, 2024 yılının Ekim ayında 29,4 milyar dolar olarak kaydedilen mal ithalatı, bu yılın aynı ayında 2 milyar dolarlık net bir artış göstererek 31,4 milyar dolara ulaştı. İthalattaki bu yüzde 6,6'lık kayda değer yükseliş, beklendiği gibi doğrudan dış ticaret dengesine olumsuz bir faktör olarak yansıdı.
AYLIK AÇIK 7,4 MİLYAR DOLARA YÜKSELDİ
İthalattaki bu ivmelenmenin en net etkisi, dış ticaret açığı rakamlarında gözlemlendi. Geçen yılın ekim ayında 5,9 milyar dolar seviyesinde bulunan dış ticaret açığı, bu yılın aynı döneminde yüzde 24'lük endişe verici bir artış göstererek 7,4 milyar dolara yükseldi.
Bununla birlikte, ithalattaki artışın ihracat hızının üzerinde kalması, ekonominin en önemli göstergelerinden biri olan ihracatın ithalatı karşılama oranına da negatif etki etti. Verilere göre, 2024 yılı Ekim ayında yüzde 79,8 olan karşılama oranı, bu yılın aynı döneminde 3,3 puanlık belirgin bir azalışla yüzde 76,5 seviyesine geriledi.
Ekim ayındaki olumsuz tabloya ek olarak, dış ticaret açığındaki büyüme eğilimi yılın ilk 10 aylık kümülatif verilerine de yansıdı. Ticaret Bakanı Ömer Bolat, 9 aylık ithalatın 299 milyar dolara ulaştığını açıkladı. Buna karşın 9 aylık ihracat ise 224,578 dolarda kaldı.
Bu kapsamda, ithalat 2025 Ocak-Ekim döneminde 299 milyar dolara yükseldi. Yılın ilk on ayındaki toplam dış ticaret açığı da bu artışa paralel bir seyir izledi. 2024 yılının Ocak-Ekim döneminde 65,9 milyar dolar olan dış ticaret açığı, 2025'in aynı döneminde yüzde 12,9'luk (8,5 milyar dolar) artışla 74,4 milyar dolara ulaştı. Yılın bitimine iki ay kala kaydedilen bu rakam, dış ticaret dengesindeki zorlanmanın sürdüğünü gösterdi. 12 aylık yıllıklandırılmış ithalat ise 360,963 milyar dolar oldu.
İTHALATIN ŞAMPİYONU KIYMETLİ TAŞLAR VE OTOMOTİV
Bakan Bolat tarafından açıklanan Ocak-Ekim 2025 dönemi verileri, ithalatın fasıl bazındaki kompozisyonunda da önemli değişiklikler olduğunu detaylıca ortaya koydu. Rapora göre, enerji faturasında yaşanan gerilemeye rağmen, özellikle iç talebe dayalı kalemlerdeki artış dikkat çekti.
10 aylık dönemde ithalatta en çok artış gösteren fasıllar ve bu artışların parasal karşılıkları ise şöyle sıralandı:
Kıymetli taşlar (Altın): 4,2 milyar dolarlık (%22) artışla ilk sırada yer aldı
Motorlu kara taşıtları: 4 milyar dolarlık (%15,4) artışla ikinci sırayı aldı
Elektrikli makina ve cihazlar: 1,7 milyar dolarlık (%7,7) artış
Kazan ve makine: 1,1 milyar dolarlık (%3,4) artış
Bakır: 1,1 milyar dolarlık (!) artış
ENERJİ FATURASI DÜŞTÜ ANCAK YETERLİ OLMADI
İthalat kalemleri detaylı bir şekilde incelendiğinde, artış gösteren kalemlerin aksine, bazı kalemlerde azalış yaşanması da dikkat çekti. En belirgin azalışın enerji ithalatında yaşanması olumlu bir gelişme olarak kaydedildi. 'Mineral yakıtlar' ithalatı, geçen yılın aynı dönemine göre 1,6 milyar dolarlık (%3,1) bir düşüş gösterdi.
Enerji kalemini takip eden diğer azalışlar ise şu şekilde gerçekleşti:
Demir ve çelik: 931 milyon dolarlık (%4,4) azalış
Organik kimyasal ürünler: 437 milyon dolarlık (%5,5) azalış
Metal cevherleri: 204 milyon dolarlık (%16,6) azalış
Dokumaya elverişli lifler: 163 milyon dolarlık (%10,8) azalış
Açıklanan son veriler, genel bir değerlendirme yapıldığında, küresel enerji fiyatlarındaki gerilemenin ithalat faturasına olumlu yansıdığını, ancak bu avantajın özellikle altın ve otomotiv gibi kalemlerdeki güçlü iç ve dış talebin etkisiyle dengelenerek dış ticaret açığını artırdığını gösterdi.